Шагаа

Поделиться ссылкой:

Айым чаазы, хүнүм эртези! Бээр көрген бедик тайгаларым – Бай-ла-Тайгам, Мөңгүн-Тайгам, Кызыл-Тайгам, Өдүген-Тайгам, Хаан-Көгей, Шашпаал сыны, Хайыраканнарым! Ыңай көрген ыдык таңдыларым – Мөңгүлегим, ыдык Дус-Даам, Буура даам, Доңгул тайгам, Ондум тайгам, хайыракан! Эртип турар хаван чылы Эгээртинмес Элбек дүжүт хайырлады! Оран-чуртта, чер-девискээрде Оът-чиирден онча-менди, Эът-чиирден эзе-менди, өршээлдиг Эртип чыдыр, хайыракан! Аккан сууң аржаан болду, Үнген...
Читать далее
С празднования Шагаа — Нового года по лунному календарю — начиналась новая веха в жизни каждого тувинца. Одним из его важнейших элементов каждого праздника является трапеза. Подготовка к праздничному застолью у тувинцев на Шагаа начиналась задолго до наступления самого праздника. Особенностью новогодней пищи было то, что обильной должна была быть мясная пища, которая, как пишет...
Читать далее
Шагаа бүдүүзүнде, февральдың 20-де, Тываның гуманитарлыг болгаш тускай социал-экономиктиг шинчилелдер институдунуң социология болгаш политология бөлүү Кызыл хоорайның 9 дугаар школазының башкылары, өөреникчилери-биле ужуражылганы эрттирген. Институттуң директорунуң оралакчызы Сайдаш Сайын-оолович Сади башкыларга база өөреникчилерге Шагаа-биле байыр чедиргеш, институттуң мурнундан белектерни сунган. Тыва өгге башкылар болгаш аныяк эртем ажылдакчылары школачылар-биле Шагаа дугайында чугаалажып, өөреникчилер аразынга тыва оюннар...
Читать далее
Шагаа – самый любимый и желанный праздник тувинцев. Накануне праздника сотрудники групп этнографии и литературоведения провели познавательную лекцию для школьников МБОУ СОШ №2 г.Кызыла. Перед лекцией они встретились с директором школы – А.В. Чаш-оол, подарив ему актуальный сборник на тувинском и русском языках «Шагаа: истоки и традиции», и поблагодарив за сотрудничество. Сотрудники рассказали школьникам об...
Читать далее
Шагаага күзүн-не белеткенип эгелээр. Улуг бода­ны соккаш, «шагаа чеми» дээш, аңгы шыгжап каар. Семис хойну, иртти өлүргеш, үүжелээр, үүргенелиг, чодураалыг чөкпектерни (кадыктарны) база-ла тускайлап куткаш, шагаада бузары-биле шыгжап каар. Шагаа эрги сан-биле кыштың адакы айы төнген- де, частың башкы айының бир. чаазында болур. Айның каштың хүнүнде болурун Айдан билип алыр. Ай долу турда, айның ортаны,...
Читать далее
Алдай сыннарының ары-өвүр талазында Кыдат биле Моол күрүнелерниң кызыгаарында түрк дылдыг «көк-моънчактар» деп чон чурттап турар. Чамдык чогаалдарда, эртемденнерниң ажылдарында «тыва моолдар» деп-даа адаарлар. Олар Кыдаттың ортумак язы-сөөктүг чоннары-биле кады-кожа Синьзян-Уйгур автономнуг можузунуң Алтай аймааның Алтай хоорай, Хава, Буурчин, Ак-Догай сумуларының девискээринде ийи мун ажыг кижи чурттап турарлар (1). Кыдаттың тывалары азы «көк-моънчактар»-ның тывылган угунуң...
Читать далее
Шагаа – чөөн чүк чоннарның эрги чылды үдеп, чаа чылды уткуур эң ыдыктыг улуг байырлалы. Ол дээрге, соок кышты хүр-менди ажып, чылыг частың айы-биле чолукшужары, база кижи бүрүзүнге база бир чаа назынны немеп турар дээн чижектиг ханы уткалыг байырлал болур. Шагаа байырлалында эң-не элбек аъш-чемин белеткеп, аал-оранын, кодан-девискээрин, кажа-хораазын аштап-арыглап, кижи бүрүзү чаа даараан идик-хевин...
Читать далее
Тувинцы, как и любой народ, имеют свою неповторимую историю и самобытную культуру.  Шагаа  один из самых знаменательных праздников  в календаре тувинского народа. Существуют разные мнения по происхождению термина шагаа в тувинском языке. В сборнике материалов  Круглого стола «Шагаа: истоки и традиции», опубликованном  Тувинским институтом гуманитарных и прикладных социально – экономических исследований в 2015 году, отмечен...
Читать далее