https://www.high-endrolex.com/22

Версия для слабовидящих

Кажыыдал сөзү

Тыва Республиканың алдарлыг ажылдакчызы, Моолдуң кызыгаар шерииниң тергиини Шанагаш Баян-Сагаан оглу Өвекей (Баянцагаан Өөхий) 2023 чылдың февраль 15-те мөчээн.

Тываның ыдык ырызының сөзүнүң таваа болган “Мен тыва мен” деп ырының сөзүн чогааткан автор, патриотчу, бүгү тыва чоннуң өңнүү, кайгамчык чаагай сеткилдиг оглу бистиң аравыстан өске өртемчейже чорупканын Тыва Республиканың Чазааның чанында Тываның гуманитарлыг болгаш тускай социал-экономиктиг шинчилелдер институдунуң (ТГТШИ-ниң) коллективи улуг кажыыдал-биле дыңнадып тур.

Моолда Баян-Өлгий аймактың тос-кириш сөөктүг тывалар уктуг Шанагаш Баян-Сагаан оглу Өвекей төрээн тыва дылынга кедергей ынак болгаш камныг хамаарылгалыг болуп, ону хумагалап арттырар база улам ыңай сайзырадыр дээш сагыжы аарып чораан. Ооң “Оолдарым”, “Ак-Хем бажы”, “Хей-аът”, “Чалыы чажым” дээш оон-даа өске шүлүктериниң сөзүнге бижиттинген ырлары Моолдуң Хомду тываларының, Кыдаттың Алдай тываларының ынак ырлары апарган.
Шанагаш Баян-Сагаан оглу Өвекей Моолдуң кызыгаар албанынга хөй чылдар дургузунда ажылдап чораан, Моол-Кыдат кызыгаарны хынаар делегей чергелиг кады-ажылдажылга комиссиязының кежигүнү турган. Моолдуң болгаш Тыва Республиканың күрүне шаңналдарының төлептиг эдилекчизи. Ооң дугайында допчу медээлер “Урянхай-Тыва энциклопедияда” (2021) парлаттынган.

ТГТШИ-ниң коллективи, Моолга хөй удаа ажылдап келген эртем экспедицияларының кежигүннери Шанагаш Баян-Сагаан оглу Өвекейниң өг-бүлезинге, дөргүл-төрелинге болгаш чоок кижилеринге ханы кажыыдалды илередип тур. Тываның болгаш Моолдуң салым-чаяанныг, кайгамчык ховар мөзү-шынарлыг оглунуң дугайында тураскаал кезээ мөңгеде чүректеривиске артар.

ТГТШИ-ниң дирекциязы, коллективи база ооң-биле чоок харылзажып
кады ажылдап чораан өңнүктери:

Бадарч Баярсайхан, Василий Салчак, Эдуард Мижит, Зоя Самдан, Уран Донгак, Антонина Донгак, Орлан Донгак, Аржаан Монгуш д.о.ө.

МЕН ТЫВА МЕН

Сөзү: Шанагаш Баян-Сагаан оглу Өвекейнии
Аялгазы: Сарыглар Олун-Байыр оглу Каң-Төмүрнүү

Арт-арттың оваазынга
Дажын көдүрген тыва мен.
Аал-аалдың көжүнге
Дээжизин туткан тыва мен.
Мен, меңги даглыг чурттуң оглу мен.
Мен, мөңгүн суглуг чурттуң уруу мен.
Мен тыва мен.

Чааның шагаа үжүнде
Чазын кирижээн тыва мен.
Чайның дүнгү ойнунда
Чаяанын сымырашкан тыва мен.
Мен, меңги даглыг чурттуң оглу мен.
Мен, мөңгүн суглуг чурттуң уруу мен.
Мен тыва мен.

Хомус хөөмей аялгазынга
Чалымынга чаңгыргалаан тыва мен.
Кавайда үренин чайгаарда,
Чалгымын чаажыткан тыва мен.
Мен, меңги даглыг чурттуң оглу мен.
Мен, мөңгүн суглуг чурттуң уруу мен.
Мен тыва мен.

🙏Соболезнование

Ушел из жизни автор слов гимна Тувы – Заслуженный работник Республики Тыва, Отличник пограничной службы Монголии Баянцагаан Өөхий (Шанагаш Баян-Сагаан оглу Өвекей)

Коллектив ТИГПИ с прискорбием сообщает, что прервалась жизнь удивительного человека, друга и величайшего патриота тувинского народа, автора слов, ставших основой для гимна Тувы Баянцагаан Өөхий.

Этнический тувинец из рода Тос-Кириш Баян-Улэгэйского аймака Шанагаш Баян-Сагаан оглу Өвекей (Баянцагаан Өөхий) трепетно относился к родному языку и призывал к его сохранению и поддержке. Его стихи «Оолдарым», «Ак-Хем бажы», «Хей аът», «Чалыы чажым» и многие другие стали любимыми среди тувинцев Монголии и Китайской Народной Республики.

Баянцагаан Өөхий многие годы работал в пограничной службе Монголии, был членом Международной совместной комиссии по проверке монгольско-китайской границы. Имеет государственные награды Монголии и Республики Тыва. Краткие сведения о нем опубликованы в «Урянхайско-Тувинской энциклопедии» (2021).

Коллектив ТИГПИ выражает глубокие, искренние соболезнования семье, родным и близким Баянцагаан Өөхий. Память о яркой Личности, талантливом сыне Тувы и Монголии навсегда останется в наших сердцах.

Я ГОРД, ЧТО Я – ТЫВА

На перевале священном
Оваа возвожу – тувинец я.
На перекочевке аалов
Яствами всех встречаю – тувинец я.
Я горд, что я тыва –
Горделивый сын ледниковых гор.
Я рада, что я тыва –
Счастливая дочь серебряных рек.

В новолуние, в дни Шагаа
Тетиву натягиваю – тувинец я.
На игрищах в летние ночи
Судьбу любимой вверяю – тувинец я.
Я горд, что я тыва –
Горделивый сын ледниковых гор.
Я рада, что я тыва –
Счастливая дочь серебряных рек.

Хомуса, хоомея мелодией
Душу раскрываю – тувинец я.
Качая в колыбели дитя,
На мир его благословляю – тувинец я.
Я горд, что я тыва –
Горделивый сын ледниковых гор.
Я рада, что я тыва –
Счастливая дочь серебряных рек.

Перевод текста на русский язык выполнен З. Б. Самдан

Поделиться ссылкой: