Май 20-ниң хүнүнде Тыва үндезин культура төвүнге Сеглеңмей Феликс Шаажаң-Хөөевичиниң (Ондар Сеглеңмей) 100 хар оюнга тураскааткан Байырлыг кежээ эрткен. Аңаа «Сеглеңмей кырган-ачайның тоолдары» деп авторлуг тоолдар чыындызы-биле таныштырылга база чогаалчының дугайында солун сактыышкыннар болган. Кежээни ТР-ның алдарлыг артизи Г.А. Сүрүн биле чогаал шинчилекчизи В.С. Салчак бедик деңнелге башкарып эрттиргеннер.
Россияның алдарлыг артизи, Тываның улустуң хөөмейжизи Мөңгүн-оол Ондар «Баян-Дугай» улустуң ырызы-биле кежээни ажыткан.
Байырлыг кежээге Тываның гуманитарлыг болгаш социал-экономиктиг тускай шинчилелдер инстидудунуң директору М.М-Б. Харунова чогаалчының улуг уруу ТывКУ-нуң
хүндүлүг башкызы, тыва дылдың ажык эвес үннерниң шинчилекчизи Светлана Феликсовна Сеглеңмейге изиг байырны чедирип, институттуң чырыкче үнген чаа номнарын белекке сөңнээн.
Ф.Ш. Сеглеңмей – Тываның Чогаалчылар эвилелиниң эң-не баштайгы кежигүннериниң бирээзи, чогаалчы, публицист, көдээ ажыл-агыйның сураглыг ажылдакчызы. Ол 1917 чылдың май 10-да Чөөн-Хемчик кожуунда Бажың-Алаак суурнуң чоогунда Доскаар деп черге төрүттүнген. Ооң адазы сураглыг тоолчу Ондар Шаажаң-Хөө Буян-Бадыргының азыраан адазы Хайдып Угер-Дааның хүндүзү, сүмелекчизи чораан.
Институттуң эртем архивиниң удуртукчузу В.С. Салчак Ф. Сеглеңмейниң чогаадыкчы ажыл-ижиниң дугайында база филология эртемнериниң кандидады, ТР-ның эртеминиң алдарлыг ажылдакчызы, чогаал шинчилекчизи З.Б. Самдан тыва тоолдарны амгы үеде нептередириниң чугула айтырыгларының дугайында таныштырганнар.
ТР-ның бирги Президентизи, чогаалчының улуг кудагайы болур Ш.Д. Ооржак байырлыг кежээниң «Сактыышкыннар» кезээнге мындыг үнелелди берген: «Хемчик оглу Ф.Ш. Сеглеңмей – ёзулуг тыва кижиниң бүгү чараш мөзү-шынарын бодунда сиңнирип алган. Ол кайгамчык шыдыраалаар, культуразы бедик, чарт тыва дылдыг, чугааккыр кижи чораан».
Республиканың удуртукчу органнарының ажылдакчызы чораан К.М. Ак-кыс Тываның көдээ ажыл-агыйның сайзыралынга ооң киирген улуг үлүг-хуузунуң дугайында чылыг сактыышкынны чугаалаан. Чогаалчының «Аңчы угбалышкы» деп чечен чугаазында кол маадырларның прототиптери – кады төрээн угбалары, честелери деп медээни бергени дыңнакчыларның сонуургалын оттурган.
Тываның Национал хөгжүм-шии театрының артистери аян тудуп, уран номчулгаларны, танцы-самны күүседип, шиижиткен көргүзүлерни чонга бараалгатканнар.
Байырлыг кежээге чогаалчының уйнуктары «Угаанныг Балбаң-Хуна» деп кырган-ачазының тоолун сценажыткан көргүзүг кылдыр ойнааны чонну магадаткан.
Ф.Ш. Сеглеңмейниң «Сылдыс» деп ынак ырызын (сөзү С. Сүрүң-оолдуу; аялгазы Р. Кенденбильдии) көрүкчүлер Тываның улустуң хөөмейжизи Андрей Монгуш-биле кады ырлап, кежээни бедик көдүрлүүшкүннүг, өөрүшкү-маңнайлыг хөөн-биле дооскан.
Ыры-шоорлуг, танцы-самныг, тоолзуг кежээниң түңнелинде, «Сеглеңмей кырган-ачайның тоолдары» деп номну байырлыг кежээниң киржикчилеринге белек кылдыр сөңнээн.
Номнуң тургузукчузу С.Ф. Сеглеңмей, редактору З.Б. Самдан, чурукчузу Н.О. Саая.
Ук чыынды улустуң тоолдарының аяны-биле бижиттинген, кайгамчык чараш өңгүр чурук-каасталгалыг ном болган. Ол бичии база элээди назылыг уругларга таарыштыр бижиттинген болгаш кончуг үнелиг.
Номну уругларының акшаландырыышкыны-биле чырыкче үндүрген. Тиражы 2000 экземпляр.
Литература секторунуң
эртем ажылдакчызы
Ш.Д. Ооржак