https://www.high-endrolex.com/22

Тыва Республиканыӊ эртеминиӊ алдарлыг ажылдакчызы Чүргүй-оол Михайлович Доржуга тураскааткан сактыышкын кежээзи болуп эрткен

Тыва Республиканыӊ Чазааныӊ чанында Тываныӊ гуманитарлыг болгаш социал-экономиктиг тускай шинчилелдер институду филология эртемнериниӊ кандидады, Тыва Республиканыӊ эртеминиӊ алдарлыг ажылдакчызы, Тываныӊ Чогаалчылар эвилелиниӊ кежигүнү, шүлүкчү, очулдурукчу Чүргүй-оол Михайлович Доржунуӊ 70 харлаан оюнга тураскааткан сактыышкын кежээзи болгаш тѳгерик столду организастап эрттирген.

2019 чылдыӊ октябрьныӊ 21-де Тыва Республиканыӊ Алдан-Маадыр аттыг национал музейинге Тыва Республиканыӊ эртеминиӊ алдарлыг ажылдакчызы Чүргүй-оол Михайлович Доржуга тураскааткан сактыышкын кежээзи болуп эрткен. Аӊаа кады ажылдап чораан эш-ɵɵрү, школага болгаш Кызылдыӊ башкы институдунга ѳѳренип чораан эштери, дѳргүл-тѳрели хѳйү-биле чыылган. Музейниӊ удуртулгазы ук хемчегге хуралдаар залды аңгылап бергеш, Ч.М. Доржунуң чуруктарының делгелгезин кылган.

Сактыышкын кежээзин ажыдып, Тываныӊ гуманитарлыг болгаш социал-экономиктиг тускай шинчилелдер институдунуӊ директору, экономика эртемнериниң кандидады Донгак Б.А. сѳстү алган. Ол Чүргүй-оол Михайловичиниӊ допчу-намдарын чыылган чонга таныштырган. Дараазында Дыл бѳлүүнүӊ удуртукчузу, филология эртемнериниӊ кандидады, башкарыкчы эртем ажылдакчызы Серээдар Н.Ч. болгаш эртем ажылдакчылары Монгуш Н.М., Хомушку М.Р. «Тыва Республиканыӊ эртеминиӊ алдарлыг ажылдакчызы Ч.М.Доржунуӊ түрк болгаш ооӊ иштинде тыва дыл эртеминге киирген үлүг-хуузу» деп кол илеткелди кылган. Олар эртемденниӊ хууда амыдыралындан эгелээш, эртемге хамаарыштыр ажыл-чорудулгазын долузу-биле кѳргүскен.

Дараазында филология эртемнериниӊ кандидады, ТИГПИ-ниӊ эртем секретары Мижит Л.С. Чүргүй-оол Михайловичиниӊ архиви-биле таныштырган. Тыва Республиканыӊ эртеминиӊ алдарлыг ажылдакчызы, филология эртемнериниӊ кандидады, Литература бѳлүүнүӊ башкарыкчы эртем ажылдакчызы Самдан З.Б. болгаш PhD, башкарыкчы эртем ажылдакчызы, шажын-чүдүлге шинчилээр бѳлүктүӊ удуртукчузу Бичелдей У.П. солун сактыышкыннары-биле үлешкен.

Тываныӊ Алдан-Маадыр аттыг национал музейиниӊ директору, филология эртемнериниӊ доктору, академик Бичелдей К.А. Кызылдыӊ башкы институдунга ѳѳренип чораан үелериниӊ дугайында сактышкынны кылып тура, Чүргүй-оол Михайловичиниӊ спортчу чедиишкиннерин база онзалап демдеглээн.

2019 чылдыӊ октябрьныӊ 24-те Ѳвүр кожууннуӊ Хандагайты суурунуӊ Культура бажыӊынга эртемденниң чырык адынга тураскааткан Республика чергелиг «Амгы  үеде тыва дылдыӊ чугаа культуразыныӊ айтырыглары»  деп тɵгерик стол болуп эрткен.

Хемчегни Ѳвүр кожууннуӊ чагырыкчызы Ооржак А.Н. сɵс ап ажыткан.

Тѳгерик столдуӊ бирги кезээнге «Тыва Республиканыӊ эртеминиӊ алдарлыг ажылдакчызы Ч.М. Доржунуӊ түрк болгаш ооӊ иштинде тыва дыл эртеминге киирген үлүг-хуузу» деп аттыг кол илеткелди филология эртемнериниӊ кандидады, башкарыкчы эртем ажылдакчызы, Дыл бѳлүүнүӊ удуртукчузу Серээдар Н.Ч. болгаш эртем ажылдакчылары Монгуш Н.М., Хомушку М.Р. дириг-чурук хевиринге кылып, чонга кɵргүскен.

Доржу Ч.М. бодунуң шинчилеп чораан ажылындан аңгыда, тыва дылдың чугаа культуразынче улуг кичээнгейни салып чораан. Ооң «Тыва дылга ээлдек-эвилең чугаалажырының чаңчылдары», «Эптиг-эвилеӊ чорук болгаш чугаа культуразы», «Ѳгбелеривис ынчаар чугаалап чораан» деп ажылдары Республиканың янзы-бүрү солуннарынга болгаш эртем сеткүүлдеринге парлаттынгылаан. Тɵгерик столдуң ийиги кезээ тыва дылдың чугаа культуразының чидиг айтырыглары болган. Аңаа  «Амгы  үеде тыва дылдыӊ чугаа культуразыныӊ айтырыглары» деп илеткелди филология эртемнериниӊ кандидады, башкарыкчы эртем ажылдакчызы, Дыл бѳлүүнүӊ удуртукчузу Серээдар Н.Ч. кылган. Илеткелди зал долдур чыглып келген чон аажок сонуургап дыӊнааш, хѳй-ле айтырыгларны салып, боттарының санал-оналдары-биле үлешкен.

Эртемденниӊ бижээни шүлүктеринге школачылар аразынга аянныг номчулга мѳѳрейи кежээниӊ бир солун кезээ болган. Аӊаа кожууннуӊ суурларындан 19 ѳѳреникчи киржип, салым-чаяанын чонга бараалгаткан. Мѳѳрейге киржикчилерниң болгаш оларныӊ башкыларыныӊ шыӊгыы белеткелдиг болганын жюри кежигүннери үнелеп кѳрген. Оларныӊ аразындан тиилекчилерни илередип, грамота болгаш үнелиг номнар-биле шаӊнаан.

Филология эртемнериниӊ доктору, профессор Д.С.Кууларныӊ тургусканы «Ачыты Кезер-Мерген», Тыва Республиканыӊ эртеминиӊ алдарлыг ажылдакчызы, филология эртемнериниӊ кандидады, Литература бѳлүүнүӊ башкарыкчы эртем ажылдакчызы З.Б.Самданныӊ болгаш тѳѳгү эртемнериниӊ доктору Ю.Л.Аранчынныӊ тургусканы «Күлтегин», «Сибирь болгаш ыраккы Чѳѳн чүк чоннарыныӊ аас чогаалы» деп сериядан Тыва Республиканыӊ эртеминиӊ алдарлыг ажылдакчызы, филология эртемнериниӊ кандидады, Литература бѳлүүнүӊ башкарыкчы эртем ажылдакчызы Самдан З.Б. тургусканы «Тыва улустуӊ тоолдары» деп номнарны, тѳѳгү эртемнериниӊ кандидады Чадамба Л.Д., эртем ажылдакчызы А.И. Кууларныӊ тургусканы «Путеводитель по археологическим памятникам Тувы» (Тываныӊ археологтуг тураскаалдарынга тайылбыр дептер, 2019ч.), филология эртемнериниӊ доктору С.М. Орус-оолдуӊ тургусканы «Тоолчу Монгуш Хүргүл-оол» (2009ч.) болгаш ТИГПИ-ниӊ Эртем архивиниӊ эртем ажылдакчылары Чондан Ч.С.,  Салчак В.С. тургусканы «Шагаа йѳрээлдери» (2015ч.) деп номнарны белекке берген.

Эртемденниң дуӊмалары Монгуш Ульяна Михайловна, Серендоо Ирина Михайловна, Донгак Алдын-кыс Донгаковна, Доржу Джаннета Михайловна болгаш чээни Ондар Айлана Валерьевна акызыныӊ чырык адынга тураскааткан хемчеглерге боттарыныӊ талазындан дузазын кадып, ырак-узактан келген чонун изиг шайы-биле шайладып, Институттуӊ эртем ажылдакчылары-биле сүмележип, демнежип, үлүүн киирген. Кожуун чергелиг шүлүк мѳѳрейинге киржип чедип келген ѳѳреникчилерниӊ шуптузунга үнелиг белектерни тутсуп, чаа эгелээшкинни сеткилиниӊ ханызындан деткээннер.

Ѳвүр кожууннуӊ школаларыныӊ ном саӊнарынга, Хандагайты суурнуӊ Тѳп ном саӊынга, хемчегни эрттиреринге дузалашкан кижилерге Институттуң мурнундан номнарны белекке берген.

Сактыышкыннар үезинде кожууннуӊ Тѳп ном саӊыныӊ директору Александра Кертик-ооловна эртемденниң чырык адынга тураскааткан хемчегни ооң чер-чуртунга эрттирип турарынга канчаар-даа аажок ѳѳрүп, четтиргенин илереткен. Доржу Ч.М. 65 харлаан оюн эрттирип тура, 70 харлаанын база тɵрээн чер-чуртунга эрттирер деп планнап турганын сактып чугаалаан.

Филология эртемнериниӊ кандидады, Тыва Республиканыӊ эртеминиӊ алдарлыг ажылдакчызы, Тываныӊ Чогаалчылар эвилелиниӊ кежигүнү, шүлүкчү, очулдурукчу Чүргүй-оол Михайлович Доржунуӊ 70 харлаан оюнга тураскааткан хемчеглер бедик деӊнелге эрткенин Ѳвүр кожууннуӊ Чагырга чериниӊ даргазы демдеглээн.

Хемчегни эрттиреринге дузалашканы дээш Каадыр-оол Алексеевич Бичелдейге, Ульяна Павловна Бичелдейге, Василий Савырович Салчакка,  Светлана Чоодуевна Шулуу-Маадырга, дуӊмалары Ульяна Михайловна Монгушка, Ирина Михайловна Серендоога, Тыва Республиканыӊ алдарлыг артизи Мерген Киим-оолович Хомушкуга, Ѳвүр кожууннуӊ чагырыкчызы Аржаан Никифорович Ооржакка, Тѳп ном саӊыныӊ эргелекчизи Александра Кертик-ооловна Монгушка четтиргенивис илереттивис!

ТИГПИ-ниң дыл бөлүүнүӊ эргелекчизи, башкарыкчы эртем ажылдакчызы, филология эртемнериниң кандидады Серээдар Надежда Чылбаковна, эртем ажылдакчылары Хомушку Мочурга Романовна, Монгуш Начын Михайлович.

Поделиться ссылкой:

Leave a Reply