2017 чыдың 2 айның 20-де Тываның гуманитарлыг болгаш тускай социал-экономиктиг шинчилелдер институдунуң дыл секторунуң эргелекчизи Надежда Чылбаковна Серээдар болгаш эртем ажылдакчылары база археология секторунуң эргелекчизи Лариса Дадар-ооловна Чадамба Эрзин кожууннуң Бай-Даг сумузунче үнүүшкүн кылганнар.
Ол болза институттуң Эртем хүнүнге (февраль 8) тураскааткан эртемниң билиглерин чонга таныштырар чаңчыл болган үнүүшкүнү-дүр. Ынчалза-даа хары угда Төрээн дыл хүнү деп делегей чергелиг байырлалды (февраль 21) болгаш удавас болур Шагаа байырлалын (февраль 27) катай демдеглээри онзагай болган.
Ульяна Семеновна Лойгу тыва ёзу-биле солун аалчыларын тыва тонун кедип алган, даштын уткуп турары дыка өөрүнчүг болган. Башкылар узун оруктан келген аалчыларга изиг шайын кудуп, орук-суурун айтырбышаан, аалчыларга школаның ажыл-ижин, чедиишкиннерин чугаалап таныштырганнар.
Бай-Даг ортумак школазы келген аалчыларга 150 хире өөреникчилерлиг байырымныг шугум-чыскаал кылгаш, Төрээн дыл хүнүнге тураскааткан мөөрейниң эң тергиин болган өөреникчилерниң шүлүктерин бараалгаткан. Эртемденнер ындыг солун чүүлге өөрүп, тергиин өөреникчилерге байыр чедирбишаан, Тываның гуманитарлыг болгаш тускай социал-экономиктиг шинчилелдер институдунуң Ачыты Кезер-Мерген, Күлтегин, Тыва улустуң тоолдары болгаш Тыва чугаа культуразы деп номнарын белекке берген.
Байырымныг шугум-чыскаал соонда эртем ажылдакчылары боттарының шинчилел ажылдарын өөреникчилерге илеткеп эгелээн. Надежда Чылбаковна Серээдар «Тыва дылдың амгы үеде байдалы» деп солун темага илеткээн. Дараазында Кызыл-Маадыр Авый-оолович Симчиттиң «Эртеги тюрк руниканың тывылган төөгүзү» көргүзүг слайдылары-биле илеткелин чүгле өөреникчилер эвес өске-даа дыңнакчылар улуг сонуургал-биле дыңнаан. Оюмаа Маадыр-ооловна Саая «Амгы тыва ырылар» деп теманы дыңнакчыларга бараалгаадып, амгы үеде тыва эстрадада ырыларның онзагайларын база ол ышкаш четпес талаларын демдеглээн. Эллада Каң-ооловна Аннай бодунуң шинчилеп чорууру тыва дылда сагыш-сеткил илереткен сөс курлавырының дугайында чугаалап берген. Саян Данович Саая интернет четкизинде «Вконтакте» деп социал четкини тыва дылда ажыглап болур аргазын таныштырып берген. Дыңнакчыларның база бир сонуургалын чаалап алганы археология эртеминиң дугайында илеткел болган. Лариса Дадар-ооловна «Тывада тывылган петроглифтер» деп солун слайды чуруктарлыг солун илеткел-биле таныштырган.
Ниитизи-биле өөреникчилер улуг сонуургал-биле айтырыгларга харыылап, идекпейжи солун дыңнакчылар болганын эртемденнер демдеглээш, Тываның эртем шинчилел институдунуң чоокку чылдарда үнген аар өртектиг словарьларын, номнарын школаның библиотеказынга, башкыларынга болгаш сонуургалдыг дыңнаан өөреникчилерге белекке сунганнар.
Эртемденнерниң кичээнгейинге школаның музеи болгаш ус-шевер өөреникчилерниң мыйыста оюп кезип кылган ажылдары сагыжынга арткан. База бир солун чүүл Бай-Даг сумузунуң амга чедир малчыннар ажы-төлү чурттап турар интернадының онча-менди ажылдап турары онзагай болган. Ол ышкаш Бай-Даг ортумак школазының материал-техниктиг базазы бедик деңнелиниң ачызында ук хемчег эки деңнелде эрткенин демдеглээннер.
Ужуражылганың төнчүзүнде чалаттырган аалчылар уткуп хүлээп алган башкыларынга, Тойбаа Лариса Владимировнага, Лойгу Ульяна Семеновнага, Дамба Марина Михайловнага, Хорлуу Алена Александровнага болгаш школаның директору Седи Улана Доржуевнага четтиргеннин илередип, моон-даа соңгаар кады ажылдажылганы уламчылаарын дугурушканнар.
